ترجمه و نقد وبررسی بخش دوم از کتاب الناسخ و المنسوخ نحاس

چکیده یکی از مباحثی که در علوم قرآن مطرح می شود، نسخ در قرآن کریم است. روایات متعددی از ائمه(ع) مبنی بر اهمیت شناخت نسخ و پرهیز از اظهار نظر درباره قرآن، فقه، قضاوت و... بدون شناخت آیات ناسخ و منسوخ نقل شده است. بنابراین هر اسلام پژوه، مفسر باشد یا فقیه و یا در منصب قضاوت نشسته و حتی متکلم اسلامی، بی نیاز از آگاهی از علم نسخ نیست. از دیر زمان مسأله نسخ مورد عنایت نبی اکرم (ص) و ائم? اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و صحابه و تابعین و پژوهشگران اسلامی بوده و در راستای آن، نوشتارهای فراوانی را در طول تاریخ اسلام از خود به یادگار نهاده‏اند. از این رو بحث درباره ناسخ و منسوخ آیات، پیشینه ای به قدمت تاریخ اسلام دارد و اولین کتب مستقل در این زمینه در اوایل قرن دوم هجری تدوین شده است. موضوع نسخ، تعریف، مبانی و شرایط، امکان وقوع و تعداد آیات منسوخ از جمله مباحثی است که مورد اختلاف نظر علمای اسلامی قرار گرفته است. پدیده نسخ در فرایند احکام، دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از رهگذر آن به تاریخ تشریع و مراحل نظام تربیتی اسلام و حقانیت قرآن دست می‏یابیم. از جمله کتب مهم ، اساسی و مادر در بحث نسخ و علوم قرآن، کتاب «الناسخ والمنسوخ فی القرآن الکریم» ابوجعفر نحاس از علمای قرن چهارم است که این کتاب تا کنون ترجمه نشده است و با توجه به منبع بودن آن در رشته علوم قرآن و احتیاج مبرم دانش پژوهان، بر آن شدیم آن را ترجمه ای سلیس و روان کرده و با توجه به این که مولف آن حجم وسیعی از آیات قرآن [134 مورد] را در شمار آیات ناسخ و منسوخ داخل کرده است بر آن شدیم تا بعد از ترجم? کتاب، ادعای قائلان به نسخ را با کمال بی‏طرفی و در نهایت بردباری و شکیبایی علمی، مطرح کرده‏ و آن گاه پدید? نسخِ در قرآن را، بر اساس دلایل عقلی، نقلی و اجماعی، مورد نقد قرار داده و ابطال نماییم. زیرا در صورت اعتقاد به ادعای طرفداران نسخ، مبنی بر نسخ گسترد? آیات قرآن، بسیاری از آیات منسوخ و تعطیل گشته و از دایر? احکام و قانون گذاری خارج می گردد. اساس این پروژه بدین قرار است که بعد از ارائه مختصر کلیات و مفاهیم نسخ در ابتدای رساله، زندگی نامه و بررسی تحلیلی کتاب نحاس در فصل اول، ترجم? بخش دوم کتاب در فصل دوم و هم چنین نقد و بررسی آن، به تبع ترجم? آن به تفکیک سوره ها در فصل سوم انجام شده است. کلید واژگان: نسخ، ناسخ ، منسوخ و نحاس ابوجعفر